Nederland moet stoppen met uitvoer onderdelen F-35 naar Israël

Nederland moet de export naar Israël van onderdelen voor F-35 gevechtsvliegtuigen binnen zeven dagen stopzetten. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag in hoger beroep maandag beslist. De zaak was aangespannen door Oxfam Novib, PAX, en The Rights Forum.

De drie organisaties eisten het verbod op de uitvoer, omdat de Israëlische F-35's zouden bijdragen aan (mogelijke) genocide en ernstige en grootschalige schendingen van het oorlogsrecht in de Gazastrook. De eis was eerder door de rechtbank afgewezen.

Het gaat om Amerikaanse onderdelen voor het gevechtsvliegtuig die liggen opgeslagen in een logistiek centrum op vliegbasis Woensdrecht. Vandaaruit gaan de reserveonderdelen naar alle Europese landen die de F-35 gebruiken, inclusief Israël.

Update 12:53: Directeur Michiel Servaes van Oxfam Novib hoopt dat het besluit van het gerechtshof dat Nederland binnen zeven dagen moet stoppen met de export naar Israël van onderdelen voor F-35 gevechtsvliegtuigen, ook internationaal een keerpunt zal zijn. In meer landen zijn rechtszaken op komst om wapenleveranties aan Israël te stoppen.

"Wij zijn zelf in contact met organisaties die in andere landen al bezig zijn. Met de voorbereiding van rechtszaken. In het Verenigd Koninkrijk is die zaak al vrij ver", zegt Servaes. "Daar zal bij die zaken natuurlijk gekeken worden: hoe heeft die rechter in Nederland de uitspraak gedaan. Ik verwacht dat regeringen zich die vraag ook zullen stellen."

De export van de onderdelen vanaf een logistiek centrum op vliegbasis Woensdrecht gaat via een algemene vergunning waarbij elke export niet steeds weer opnieuw getoetst hoeft te worden. Na het begin van de oorlog vier maanden geleden heeft het kabinet wel een nieuwe beoordeling uitgevoerd, maar die was volgens het hof niet correct.

Volgens advocaat Liesbeth Zegveld van de drie organisaties vormt zo'n algemene vergunning voor wapenexporten al langer een probleem. "Daar wordt veel mee omzeild en dat is, daar is nu een streep door." Dergelijke vergunningen kunnen blijven bestaan, maar het volgens haar nu duidelijk dat als er risico op schendingen van het oorlogsrecht bestaat dat je dan niet meer mag leveren.

Het vonnis zal niet vandaag of morgen direct gevolgen hebben voor de mensen in de Gazastrook waar al bijna 30.000 Palestijnen zijn omgekomen in de strijd. "Niet meteen zal alles anders zijn en dat is natuurlijk verschrikkelijk", aldus Servaes. "Ik geloof wel dat dit een keerpunt kan zijn. Dat dit een beetje licht en hoop kan bieden."